Wanadiplomasia katika ADF wanatetea suluhu ya mataifa mawili, wanakataa mpango wa Marekani na Israel

Mawaziri wa mambo ya nje wa makumi ya nchi na wawakilishi wa majukwaa mengi ya kimataifa wametoa wito wa kukomeshwa kwa utawala wa Israel katika ardhi za Palestina, na kutaka kutekelezwa kwa ufumbuzi wa mataifa mawili huku wakikataa mipango ya Marekani na Israel ya kuwasafisha kikabila Wapalestina kutoka kwa mzingiro wa Gaza.

Katika taarifa ya pamoja ya Mkutano wa Mawaziri wa Antalya kwa ajili ya utekelezaji wa suluhu ya mataifa mawili, wanachama hao siku ya Ijumaa walikubaliana kwamba mzozo kati ya Israel na Palestina "uko katika awamu mbaya zaidi kuwahi kutokea katika miongo kadhaa, na kudhoofisha juhudi za utekelezaji wa suluhisho la mataifa mawili, sheria ya kimataifa na kanuni za Mkataba wa Umoja wa Mataifa."

"Kanda hiyo imeshuhudia mizunguko kadhaa ya mazungumzo, mipango ya kimataifa, ongezeko na vita. Hata hivyo, mkwamo wa sasa wa kisiasa na maafa ya kibinadamu hayajawahi kuwa mabaya zaidi," ilisema taarifa hiyo.

"Licha ya majadiliano ya miongo kadhaa kati ya pande zinazozozana na ushirikiano wa kimataifa, suluhu ya serikali mbili, ambayo inakubalika kimataifa kama suluhu pekee inayoweza kusuluhisha mzozo huo, imepuuzwa."

Kongamano la siku tatu la Kidiplomasia la Antalya, lilianza siku ya Ijumaa katika mji wa kusini mwa Uturuki wa Antalya na limejikita katika mada "Kurudisha Diplomasia katika Ulimwengu uliogawanyika."

Mkutano huo kuhusu Palestina ulihudhuriwa na Mawaziri wa Mashauri ya Kigeni na Wawakilishi wa Kamati ya Mawaziri wa Gaza ya Jumuiya ya Nchi za Kiarabu na Jumuiya ya Ushirikiano wa Kiislamu, pamoja na wawakilishi wa Ireland, Norway, Slovenia, Uhispania, China na Russia kwa kuzingatia mahsusi katika kumaliza vita vya mauaji ya kimbari ya Israel huko Gaza.

Taarifa hiyo ilisema kuwa juhudi za jumuiya ya kimataifa za kutafuta suluhu la haki hazijazaa matunda na matukio yanayoendelea yanaakisi mzozo wa muda mrefu, sio awamu mpya.

"Tuna hakika kwamba ukosefu wa maendeleo katika utekelezaji wa suluhisho la serikali mbili kimsingi unachochea kila aina ya itikadi kali na ghasia, kama maendeleo ya sasa yalivyodhihirika kwa mara nyingine. Tunalaani aina zote za ghasia na ugaidi."

Kuunganishwa kwa Gaza, Ukingo wa Magharibi, Jerusalem Mashariki

Ikionya kwamba migogoro ambayo haijatatuliwa inahatarisha vita vya siku zijazo, taarifa hiyo ilihimiza "pande zinazohusika zinahitaji kushiriki katika mazungumzo ya kweli, yaliyojitolea, ikiwa ni pamoja na kupitia upatanishi wa kikanda na kimataifa."

"Wakati huo huo, jumuiya ya kimataifa lazima ichukue jukumu lake la kuunga mkono suluhu la kisiasa na la haki ambalo linaleta mwisho wa uvamizi na mawimbi ya ghasia katika Mashariki ya Kati," ilisema taarifa hiyo, ikibainisha juhudi kadhaa za kuunga mkono utekelezwaji wa suluhisho la serikali mbili zinaendelea.

Wanadiplomasia katika mkutano huo walionyesha "wasiwasi mkubwa juu ya matukio ya hivi karibuni" huko Palestina na kulaani kuanza tena kwa uhasama huko Gaza, "haswa mashambulizi ya kiholela ya vikosi vya Israeli na kusababisha hasara ya idadi kubwa ya raia na uharibifu wa makusudi wa miundombinu muhimu iliyobaki."

Walihimiza usitishaji vita mara moja na wa kudumu kwa mujibu wa maazimio ya Umoja wa Mataifa na utekelezaji kamili wa makubaliano ya Januari 19 ya kusitisha mapigano na kuwaachilia wafungwa, yaliyosimamiwa na Misri, Qatar na Marekani.

"Tunatoa wito pia wa kuunganishwa kwa Ukanda wa Gaza na Ukingo wa Magharibi, ikiwa ni pamoja na Jerusalem Mashariki chini ya Mamlaka ya Palestina (PA)," ilisema taarifa hiyo huku ikisisitiza haja ya uungwaji mkono wa kisiasa na kifedha kwa PA ili kutekeleza majukumu yake huko Gaza na kote Palestina inayokaliwa na Israel.

Kauli hiyo ilipinga kwa uthabiti na bila mashaka yoyote kuondolewa kwa lazima au kufukuzwa kwa Wapalestina kutoka Gaza iliyozingirwa, inayokaliwa kwa mabavu ya Ukingo wa Magharibi, na Jerusalem Mashariki inayokaliwa kwa mabavu.

"Kulazimisha watu kutoka Gaza kwa kuifanya Gaza isiweze kuishi sio uhamiaji wa hiari. Ni kulazimishwa kuhama, jambo ambalo tunalikataa kabisa," ilisema taarifa hiyo na kusisitiza kuunga mkono Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi na Kazi kwa Wakimbizi wa Kipalestina.

Mkutano huo uliipongeza Misri, Qatar, na Marekani kwa upatanishi wa usitishaji mapigano, ambao ni muhimu kwa ujenzi upya. Iliunga mkono mpango wa ujenzi wa Misri, ulioratibiwa na Palestina na kuungwa mkono na washirika wa kimataifa.

Mkutano huo uliidhinisha mkutano wa Cairo kuhusu ufufuaji na ujenzi wa Gaza, kwa ushirikiano na Umoja wa Mataifa na wafadhili wa kimataifa.

Mkutano wa ngazi ya juu wa Kimataifa wa suluhu ya amani ya Palestina na suluhu ya mataifa mawili utafanyika mjini New York mwezi Juni, chini ya uenyekiti wa Saudi Arabia na Ufaransa, ilisema taarifa hiyo, na kuongeza kuwa unalenga kubainisha hatua za kukomesha ukaliaji na kutekeleza suluhu ya mataifa mawili, na kuhimiza ahadi madhubuti na zenye mipaka ya wakati.

'Wapalestina wanaokufa njaa ni jambo lisilofaa'

Taarifa hiyo ilitaka kukomeshwa kwa ukiukwaji wa sheria za kimataifa za Israel katika Ukingo wa Magharibi wa Mto Jordan, ikiwa ni pamoja na makazi, ubomoaji, unyakuzi wa ardhi, uharibifu wa miundombinu, uvamizi wa kijeshi na majaribio ya kunyakua ardhi.

"Tunasisitiza kwamba 'hali iliyopo' ya kisheria na ya kihistoria katika Maeneo Matakatifu ya Waislamu na Wakristo ya Jerusalem inapaswa kuzingatiwa na kutambua jukumu muhimu la Ulezi wa Hashemite katika suala hilo."

Taarifa hiyo imelaani matumizi ya misaada ya Israel kama silaha dhidi ya Palestina, ikisema "msaada lazima utiririke kwa uhuru hadi Gaza, na vivuko vya Israel vikiwa wazi na njia za anga na baharini zinatumika. Wapalestina wanaokabiliwa na njaa ni jambo lisilowezekana."

Ilisema juhudi za kimataifa lazima zilenge katika kurejesha mchakato wa kisiasa ili kukomesha uvamizi huo, kufuatia maoni ya ICJ 2024.

Hii inahusisha suluhisho la mataifa mawili, kwa kuzingatia maazimio ya Umoja wa Mataifa, masharti ya Madrid, na Mpango wa Amani wa Kiarabu, kuanzisha taifa la Palestina kwenye mipaka ya 1967, ikiwa ni pamoja na Jerusalem.

"Ratiba inayofungamana na vigezo vilivyo wazi na visivyoweza kutenduliwa" ni muhimu ili kuhakikisha kuwa Israel na Palestina zinaishi pamoja kwa amani, na hivyo kuimarisha usalama na ushirikiano wa Mashariki ya Kati, taarifa hiyo ilihitimisha.